Haft wielkopolski - bogactwo i różnorodność
Zespół Folklorystyczny „Wielkopolanie” Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury już od 60-ciu lat popularyzuje tradycje własnego regionu. Swoją działalność skupia nie tylko na kulturze muzyczno-tanecznej Wielkopolski, ale także kultywuje regionalne tradycje rękodzielnicze.
Przez ostatnie dwa lata dzięki wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego realizował projekty związane z budową tradycyjnych wielkopolskich instrumentów ludowych takich jak: dudy, sierszenki, basy kaliskie, bębny osznurowane i inne. Projekty skierowane do młodszych pokoleń przyniosły swoje „żniwo” i młodzi adepci już budują swoje instrumenty rozsławiając piękno muzyczne Wielkopolski.
W 2023 roku „Wielkopolanie” realizują ministerialny projekt „Haft wielkopolski – bogactwo i różnorodność”, którego celem jest ochrona niematerialnego dziedzictwa kulturowego wielkopolskich tradycji haftowania poprzez organizację i realizację warsztatów wykonywania haftów: szamotulskich, bamberskich, kaliskich, wsi miasta Poznania oraz snutki golińskiej. Znane w historycznych czasach, na terenie Wielkopolski, tradycje wytwarzania różnorodnych i złożonych haftów oraz związanych z nimi część garderoby weszły w fazę zaniku i w dniu dzisiejszym na ziemi wielkopolskiej pozostało niewielu czynnych i autentycznych twórców rękodzieła zajmujących się tą dziedziną.
Jedną z wybitnych postaci wielkopolskiego hafciarstwa jest Donata Kaczocha niezwykle zaangażowana w życie kulturalne regionu. Jako pracowita i wszechstronnie uzdolniona mistrzyni z wielką pieczołowitością i pokorą do tradycji zajmuje się odtwarzaniem elementów stroju ludowego, w szczególności: czepców, kryz, band i fartuchów oraz związanych z nimi haftami. Jej kunszt artystyczny w dziedzinie stroju został wielokrotnie dostrzeżony nie tylko w lokalnych ośrodkach kultury, ale również przez ekspertów z dziedziny polskiej kultury ludowej i samorządowców.
Swoją unikatową wiedzę podczas realizacji projektu, który zakłada 140 godzin warsztatów, Donata Kaczocha przekaże osobom zainteresowanym tą dziedziną twórczości ludowej w trakcie praktycznych warsztatów z zakresu przygotowania wzorów haftów, materiałów, opanowywania technik i metod haftowania oraz przygotowania rękodzieła zdobionego haftami: szamotulskimi, bamberskimi, kaliskimi, wsi miasta Poznania i snutką golińską. Dodatkowym rezultatem zajęć będzie pozyskanie wiedzy i umiejętności haftowania, historii i tradycji wielkopolskich oraz poczucia odpowiedzialności za przyjętą wiedzę. Przekaz umiejętności i doświadczenia odbywać się będzie pomiędzy reprezentantami różnych pokoleń regionu wielkopolskiego wywodzący się z czterech subregionów: kaliskiego, bukowsko-kościańskiego, pałuckiego i miasta Poznania. Uczestnicy warsztatów będący jednocześnie artystami, zaangażowanymi w kontynuowanie tradycji rękodzielniczych Wielkopolski, pragnącymi zgłębić swoją wiedzę z zakresu tak unikatowego rękodzieła ludowego.
Ministerialne warsztaty „Haft wielkopolski – bogactwo i różnorodność” uczestnicy pod okiem mistrzyni Donaty Kaczochy, rozpoczęli od wykonywania serwetek ozdabianych haftem ludowym z Wielkopolski – snutką golińską. Na początku uczniowie szkicowali na płótnie wzór haftu, którego następnie ściegiem za igłą obwodzili kontury motywów. Działanie to służy, po pierwsze zaznaczeniu brzegów elementów tworzących hafciarską kompozycję, a po drugie uwypukla haft. Kolejną czynnością, którą wykonywali uczestnicy było obrobienie ściegiem dzierganym krawędzi motywów oraz nasnuwanie pomiędzy nimi nitek tzw. pajączków lub częściej nazywanych snutek. Następnym etapem realizacji było wycinanie zbędnego materiału spod snutek. Dzięki temu powstały ażurowe, niezwykle delikatne dzieła. Ostatnim etapem pracy było wypranie serwetek, wykrochmalenie i rozciągnięcie na deskach.
Piotr Kulka
fot. Daniel Powroziewicz
Koordynator projektu: Paweł Zawadzki
