Fields of Vision – Zachar Szerstobitow

Fields of Vision - Zachar Szerstobitow

 

Zachar Szerstobitow
kurator: Marcin Czerkasow
Galeria Jak, ul. św. Marcin 37, Poznań
galeriajak@gmail.com 

wernisaż g. 19:00
15-31.10.2022
Wydarzenie FB

Gwałtowny rozwój technologii wizualnych, z jakim mamy do czynienia od początku zeszłego stulecia, sprawił, że fotografia stała się najpowszechniejszą formą dokumentowania doświadczeń. Od roku 1900, czyli od momentu pojawienia się na rynku legendarnego aparatu Kodak Brownie, wykonanego z kartonowego pudełka, w którym umieszczono prostą soczewkę skupiającą, przyrost ilości obrazów fotograficznych postępuje w tempie geometrycznym — fotografia stała się tym samym formą poszerzenia pola ludzkiej percepcji, jak również narzędziem do interpretacji rzeczywistości.
Równolegle do tak rozumianej fotografii i jej użyć w planach średniego lub bezpośredniego doświadczenia rozwijała się także zapoczątkowana przez francuskiego fotografa i zapalonego miłośnika lotów balonowych, Gasparda-Felixa Tournachon’a (znanego szerzej jako Nadar), aerofotografia, czyli fotografia lotnicza. Znamienne, że do dnia dzisiejszego nie zachował się ani jeden obraz zarejestrowany z powietrza przez Nadara. To swoiste „zniknięcie” jest tym bardziej wymowne, że fotografia lotnicza w swoim kolejnym wcieleniu pojawia się dopiero w formie zarezerwowanej dla rozrastającego się w XX wieku „kompleksu militarno-przemysłowego”, dla którego stanowiła przede wszystkim narzędzie zastrzeżone dla agencji wywiadowczych, przemysłu zbrojeniowego, czy wyspecjalizowanych gałęzi nauki. A jednak wraz z upowszechnieniem, tj. wprowadzeniem do przemysłowej produkcji i sprzedaży „aparatów lotniczych”, takich jak popularne obecnie drony, możliwość tworzenia obrazów za pomocą ogólnie dostępnych bezzałogowych jednostek latających (UAV) rozszerzyło, a wręcz stworzyło nowe obszary dla prywatnych eksploracji fotograficznych ich użytkowników.
Interesujące obecnie wydaje się poddanie namysłowi właściwego charakteru powstających w ten sposób obrazów, które dzięki swoistym „protezom”, jakimi są drony, ustanawiają nową formę relacji między ich użytkownikami a rzeczywistością. Klasycznie (w sensie przyziemnie „horyzontalnym”) rozwijająca się fotografia umożliwiała tworzenie relacji człowieka z jego bezpośrednim otoczeniem. W tej perspektywie mógł on interpretować rzeczywistość w zasadzie wyłącznie w odniesieniu do skali własnego ciała, z „punktu widzenia” usytuowanego na tym samym poziomie co ludzkie oko oraz pośredniczący między nim a przedmiotem skomplikowany mechanizm do rejestracji obrazu. Przykładem może tutaj być szeroko rozumiana fotografia krajobrazowa. Jeśli w tym kontekście brać pod uwagę aparat fotograficzny jako narzędzie interpretacji świata, na tym etapie miałoby ono przede wszystkim charakter porządkujący, organizujący porządek widzenia: rejestrowany krajobraz za pośrednictwem aparatu fotograficznego zostaje sformatowany zgodnie z wolą i wiedzą osoby wykonującej jego zdjęcie. Człowiek nieustannie porządkuje otaczającą go rzeczywistość, aby uzyskać jej lepsze zrozumienie. Korespondowałoby to z rozwiniętą przez Norberta Wienera definicją informacji jako „miary poziomu zorganizowania”. Wiąże się to oczywiście z pewnym konkretnym zasobem kontroli, jaką człowiek sprawuje nad światem naturalnym.
Fotografia lotnicza, dzięki udostępnieniu perspektywy, którą metaforycznie zwykliśmy określać mianem „lotu ptaka”, umożliwia nam niejako za pośrednictwem nowych, kompaktowych technologii wcielenie się w wykorzystaną tu metaforę: jej użytkownik nabiera kompetencji poznawczych podmiotu nie-ludzkiego. Dron stanowi tu bowiem za każdym razem przedłużenie czy też rozszerzenie możliwości poznawczych jego użytkownika. Ta perspektywa jest o tyle zaskakująca, że pozwala użytkownikowi tego rodzaju narzędzia na uzyskanie perspektywy dalece przekraczającej jego fizyczne ograniczenia. W teorii rozwiniętej przez ojca współczesnej cybernetyki (a pośrednio również Internetu) Claude’a Shannona definicja informacji opiera się już przede wszystkim na efekcie zaskoczenia: „sygnał przychodzący zawiera więcej informacji, jeśli jest niespodziewany” (cyt. za: Yuk Hui, Rekursywność i przygodność, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2022). W tym sensie obrazy podejmowane z perspektywy tak wyraźnie rozszerzonych narzędzi poznawczych, jakie umożliwia współczesna technologia wbudowana w zdalnie sterowane obiekty latające (oprócz matryc oraz soczewek umożliwiających tworzenie obrazów w najwyższych rozdzielczościach, znajdują się tam także układy GPS, bezprzewodowe przekaźniki danych i in.), zawsze stanowią element zaskakujący: abstrakcyjna płaszczyzna plam wyłaniająca się spośród zieleni staje się nagle zarysem wyłączonego z użytku boiska w centrum miasta, miejsce powszechnie dostępne, lecz nieuczęszczane, przez co tym bardziej zagadkowe. Owa okazjonalna nadwyżka danych, którą oferują nam prezentowane niniejszym prace Zachara Szerstobitowa, to jedna z bardziej oczywistych korzyści, jaką możemy czerpać z tego rodzaju fotografii. Pozostałe jej znaczenia nadal jednak oczekują na własne, niezależne odczytanie.

tekst: Marcin Czerkasow

Zachar Szerstobitow – fotograf, wykładowca, dokumentalista. Ukończył fotografię na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu oraz Akademię Fotografii w Krakowie. Wykładowca fotografii na Wydziale Grafiki UAP, prowadzi również zajęcia w „Pracowni cyfrowej edycji obrazu” w Wielkopolskiej Szkole Fotografii. Uczył także fotografii analogowej w CK Zamek w Poznaniu. Licencjonowany pilot bezzałogowych statków powietrznych (UAV). Autor książki Amnezja (2015). Pracuje na Wydziale Fotografii UAP.

Marcin Czerkasow – poeta, tłumacz, wydawca. Ukończył filozofię na UAM w Poznaniu. Pisze, a także przekłada teksty poświęcone współczesnej sztuce wizualnej. Jego teksty ukazywały się m.in. na łamach takich periodyków, jak: „FA-art”, „Odra”, „Obieg”, „Magazyn Punkt” (Galeria Miejska Arsenał, Poznań). Autor książek Fałszywe zaproszenia (2008), Przede wszystkim zniszczenia (2014) oraz Mountain View (2022). Założyciel oficyny Disastra Publishing.

Wystawa prezentowana w ramach 6. Wielkopolskiego Festiwalu Fotografii im. Ireneusza Zjeżdżałki

Projekt dofinansowany z budżetu Samorządu Województwa Wielkopolskiego.
Projekt dofinansowany z budżetu Miasta Poznania.

Podoba Ci się ten artykuł? Podziel się ze znajomymi: